هادی حق‌شناس، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌وگو با ایکنا، درباره بنگاهداری بانک‌ها اظهار کرد: در رابطه با بنگاهداری بانک‌ها این سؤال اصلی مطرح است که به چه دلیل بانک‌ها علاقه‌مند به بنگاهداری هستند؟ برای پاسخ باید ابتدا به چند سؤال فرعی پاسخ داد؛ سؤالاتی از قبیل اینکه چرا فعالان اقتصادی در ایران به دنبال بازار سوداگری مانند خرید و فروش ارز و سکه و خودرو و مسکن هستند اما چرا به سراغ سرمایه‌گذاری نمی‌روند؟ چرا در ایران سلطان سکه اتفاق می‌افتد؟ پس پاسخ به این سؤالات می‌تواند کمک کند به این سؤال اصلی که چرا بانک‌ها بنگاهداری می‌کنند.
وی افزود: اساس قضیه این است در هنگامی که تورم وجود دارد کارهای زیرساختی و زیربنایی و تولیدی توجیه اقتصادی پیدا نمی‌کند ولی عکس قضیه یعنی کارهای سوداگری، دلالی و غیره توجیه پیدا می‌کنند. تورم در اقتصاد ایران وجود دارد و این تورم به معنای واقعی بالاتر از نرخ بهره یا سود تسهیلات بانکی است، در نتیجه هم ثروتمندان علاقه دارند از بانک‌ها وام بگیرند و از سوی دیگر تمایل دارند این پول را دوباره در بازار دلالی هزینه کنند.
دلایلی که بانک‌ها به سمت بنگاهداری می‌روند
این کارشناس اقتصادی بیان کرد: یکی دیگر از دلایلی که بانک‌ها به سمت بنگاهداری روی می‌آورند این است که بانکداری در ایران به طور عادی توجیه اقتصادی ندارد و دلیل دیگر هم این است کسانی که تسهیلات بانکی دریافت می‌کنند این تسهیلات را به سادگی به بانک بازنمی‌گردانند چون در هنگام تورم همه تمایل دارند بدهکار باشند تا طلبکار! در شرایط تورمی ارزش بدهی مرتباً کاهش پیدا می‌کند و لذا بانک‌ها اگر به دنبال بنگاهداری هستند اصلش به دلیل وجود تورم است و دوم اینکه مطالبات معوقه بانک‌ها روند افزایشی دارد.
حق‌شناس گفت: اگر خود بانک را به معنای واقعی یک بنگاه تصور کنیم اساس یک بنگاه این است که هزینه‌های بنگاه کمتر از درآمدها باشد و درآمدهای بنگاه هم بیش از هزینه‌ها. احساس بانک‌ها این است به دلیل تورم از یک سمت و از سمت دیگر چون بخشی از تسهیلاتشان بازگشت ندارد و همواره با زیان انباشته مواجه هستند باید به سراغ این بروند که پول را دریافت و خودشان آن را سرمایه‌گذاری کنند و چون به خودشان اعتماد دارند پول را در هرجا سرمایه‌گذاری کنند سریع‌تر بازخواهد گشت به ویژه در بخش‌هایی مانند مسکن، زمین یا از این دست سرمایه‌گذاری‌ها.
وی یکی دیگر از دلایل بنگاهداری بانک‌ها را این‌چنین عنوان کرد: تعیین نرخ سود تسهیلات از اختیارات بانک‌ها نیست و شورای پول و اعتبار در این ماجرا تکلیف می‌کند. نرخ‌هایی را که شورای پول مصوب می‌کند با واقعیت اقتصاد ایران فاصله دارد و به همین دلیل بانک‌ها فعالیت بانکداری را غیرقابل توجیه می‌دانند و در نتیجه به سراغ بنگاهداری می‌روند.
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه شرایط تورمی سبب شده بانک‌ها به خودشان وام دهند، گفت: متأسفانه بانک مرکزی به متولی تورم تبدیل شده در صورتی که مهمترین وظیفه بانک مرکزی تقویت پول ملی و کاهش نرخ تورم است ولی سیاست‌های پولی و مالی و تسهیلات تکلیفی منجر به تشدید تورم و افزایش بنگاهداری بانک‌ها شده است. وقتی بانک مرکزی مشاهده می‌کند بانک‌ها اضافه‌برداشت دارند و خلاف مقررات و آیین‌نامه رفتار می‌کنند قطعاً علل و عواملی باعث بروز این رفتارها شده که لازم است بانک مرکزی شرایط را اصلاح کند.
حق‌شناس معتقد است اگر بانک مرکزی نظارتها را تقویت می‌کرد قطعاً امروز نیاز نبود برخی بانک‌ها و مؤسسات مالی منحل شوند و یا بحث ادغام آنها مطرح باشد.
رابطه مستقیم استقلال بانک مرکزی با کاهش نرخ تورم
وی بیان کرد: اصطلاحی در ادبیات اقتصادی مطرح هست مبنی اینکه رابطه مستقیمی میان استقلال بانک مرکزی و کاهش نرخ تورم وجود دارد؛ یعنی هرچقدر استقلال بانک مرکزی بیشتر شود کاهش نرخ تورم هم ملموس‌تر می‌شود. وقتی امروز تورم دو رقمی را مشاهده می‌کنیم نشان از این دارد که بانک مرکزی فاقد استقلال کافی است.
این کارشناس اقتصادی گفت: شرایط اقتصادی ایران بانک‌ها را مجبور به بنگاهداری کرده چون اگر بنگاهداری نکنند زیان انباشته‌شان بیشتر می‌شود و یک گام دیگر به سمت ورشکستگی پیش خواهند رفت. تورم آفتی است که سپرده‌ها را از بانک‌ها فراری داده ولی اگر همین فردا بگویند بانک‌ها 10 میلیون وام پرداخت می‌کنند همه برای دریافت آن صف می‌کشند و دلیلش هم این است که نرخ واقعی پول در بازار بیش از نرخ پول در بانک‌هاست.
حق‌شناس تأکید کرد: هر کالایی که ارزان باشد فرقی هم نمی‌کند اسمش پول باشد یا گوشت و مرغ، مردم خواهان آن هستند و در این حالت آن کسی که متولی بازار است نگران این است که مبادا همه پولی که توزیع می‌کند به خودش بازنگردد و لذا بخشی را نزد خود نگه می‌دارد و با آن سوداگری می‌کند.
وی در پایان خصولتی بودن نظام بانکی را عامل تشدید تورم و بنگاهداری بانک‌ها عنوان کرد و در این رابطه گفت: باید پذیرفت خصوصی بودن بانک‌ها بهتر از دولتی بودن است، چون بر آنها راحت‌تر می‌توان اعمال قانون کرد ولی در بانک‌های دولتی به خاطر نفوذ برخی افراد این اعمال قانون تحت تأثیر قرار می‌گیرد ولی به شرط اینکه به طور واقعی خصوصی شوند، موضوعی که در نظام بانکداری ما مشاهده نمی‌‍شود.
گفت‌وگو از سعید امینی
انتهای پیام
The post بانکداری در ایران توجیه اقتصادی ندارد Originally appeared on iqna.ir