معنامحوری یکی از عوامل مهم ارتقا و نیل به حق تلاوت و از مهمترین آداب معنوی تلاوت است، موضوعی که رهبر معظم انقلاب اسلامی، پیش از این و در اولین روز ماه مبارک رمضان امسال نیز در محفل نورانی انس با قرآن بر آن و موضوع «مهندسی تلاوت» تأکید کردند و خواستار توجه ویژه قاریان به این موضوعات شدند. تلاوت معنامحور تلاوتی است که براساس سیر معنا و مفهوم آیات تنظیم و اجرا شود.
از این رو، توجه و اهتمام هرچه بیشتر نهاد‌های قرآنی و به تبع آن قاریان و حافظان قرآن کریم به تلاوت معنامحور امری ضروری است که به انس با قرآن در جامعه در سطوح عام و خاص آن منتهی می‌شود. با توجه به اهمیت این موضوع با قاسم رضیعی، قاری بین‌المللی کشورمان، گفت‌وگویی داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید؛
ایکنا_ ارزیابی شما از وضعیت تلاوت کشور چیست؟ چقدر این تلاوت‌ها اثرگذار و ماندگار بوده است و راز ماندگاری یک تلاوت چیست؟
رمز داستان تلاوت معنامحور و ماندگار این است که ابتدا باید در کشور به وفور تلاوت‌کننده داشته باشیم و بعد کیفیت ارتقا پیدا کند. برای مثال وقتی تعداد کمی دانشگاه در کشور وجود داشته باشد، طبیعتاً دانشمندان برجسته‌ای که از این دانشگاه‌ها فارغ‌التحصیل می‌شوند هم کم خواهد بود. لذا باید تعداد زیادی دانشگاه و فارغ‌التحصیل در رشته‌های مختلف داشته باشید که از دل آن‌ها دانشمندانی که حرفی برای گفتن داشته باشند و بتوانند یک کار ماندگار و قابل توجه را ارائه دهند، رشد کنند. در تلاوت قرآن و مباحث هنری همین‌طور است. کشور مصر مملو از صدا‌های زیبا و تلاوت‌های فاخر است. لذا ابتدا باید رشد کمی اتفاق بیفتد و وقتی تولیدات انبوه به ظهور رسید، روی کیفیت تلاوت بیشتر تمرکز شود.
به نظر می‌رسد که امروز تولید انبوه تا حدودی صورت گرفته و قاریان خوشخوان بسیاری وارد عرصه تلاوت شده‌اند و باید روی تلاوت‌های آن‌ها از لحاظ کیفی کار شود. این کار به چند سال وقت نیاز دارد و مدتی است که شورای عالی قرآن این موضوع را در دستور کار قرار داده است. مقام معظم رهبری در توصیه‌هایشان خصوصاً در ماه مبارک رمضان بار‌ها تأکید کرده‌اند که تلاوت باید هدفمند و معنامحور باشد و امسال هم در مورد مهندسی تلاوت صحبت کردند.
اگر دو مفهوم تلاوت معنامحور و مهندسی تلاوت را به عنوان کلیدواژه‌های تلاوت رشدیافته در نظر بگیریم، قاریان باید تلاش کنند تا از تلاوت صوت‌محور، که در آن توانمندی‌های صوتی را به رخ مخاطب می‌کشند و امروز بسیار باب شده است، به سمتی بروند که صوت در اختیار القای معنا قرار گیرد و تلاوت با یک هندسه صحیح در خدمت ارائه مفاهیم آیات قرآن کریم به مخاطب باشد. این موضوع کلیدواژه تلاوت معنامحور و مهندسی تلاوت برای ارتقای تلاوت است.
ایکنا_ چگونه می‌توان به این مهم دست پیدا کرد؟
ابتدا باید ذهن، غنی از نغمه‌ها باشد و قاریان تلاوت‌های مختلف را گوش و ذهنشان را از نغمات مختلف پر کنند. این فعالیت نیاز به یک گوش و هوش موسیقایی دارد که قاری این نغمه‌ها و ملودی‌ها را بشنود، استخراج کند و در ذهن نگه دارد. تلاوت باید یک چارچوب مشخص داشته باشد و فراز و فرودها و تکرار‌ها و تأکیدها هدفمند باشد. تلاوت بایستی جریان‌ساز باشد.
تلاوتی نمی‌خواهیم که قاری فقط تلاوت کند و از ب بسم‌الله تا صاد صدق‌الله آیاتی را بخواند و با تکنیک‌های صوتی و لحنی آن را رنگ و لعاب و شکل دهد. پیش‌نیاز یک تلاوت معنامحوز این است که با مفاهیم ابتدایی آیات آشنا باشیم و در کنار آن صرف و نحو عربی را به صورت ابتدایی بدانیم و بتوانیم جملات را از هم متمایز کنیم. این حداقل و پیش‌نیاز کار است و اگر آن را نداشته باشیم، نمی‌توانیم به هدف نهایی مهندسی تلاوت و تلاوت معنامحور دست پیدا کنیم. مثلاً می‌گویم «لَا تُدْرِکُهُ الْأَبْصَارُ وَهُوَ یُدْرِکُ الْأَبْصَارَ ۖ وَهُوَ اللَّطِیفُ الْخَبِیرُ.» این آیه سه فراز دارد. تا ما این سه فراز را نشناسیم و نتوانیم از هم متمایز کنیم، چطور می‌توانیم آن را به مخاطب ارائه دهیم. اگر کسی فقط صدای زیبایی داشته باشد و این آیات را در دستگاه سه‌گاه اجرا کند، برای تلاوت اثرگذار، معنامحور و ماندگار کافی نیست.
ابتدایی‌ترین کار یک تلاوت‌گر این است که ساختار جمله را بشناسد، چراکه اگر با ساختار و مفاهیم جمله آشنا باشد، انتظار مقام معظم رهبری محقق می‌شود. لذا قاری باید ساختار و مفهوم آیات را بشناسد و بداند کجا باید تأکید کند. در غیر این صورت رسیدن به چنین هدفی دور از انتظار و دسترس است. به نظر می‌رسد قاریان باید از مرحله زیباخوانی عبور کنند و به این سمت بروند.
ایکنا_ اکثر تلاوت‌هایی که در کشور اجرا می‌شود یک‌شکل و تکراری‌اند. دلیل این اتفاق چیست؟
علت این است که طی چند سال گذشته فقط نغمه یاد گرفته‌ایم و سعی کرده‌ایم با توانمندی‌های صوتی این نغمه‌ها را اجرا کنیم. سعی نکرده‌ایم این مفاهیم را به مخاطب القا کنیم. اگر این‌گونه باشد، به دلیل اینکه هر آیه‌ای ساختار صرف و نحوی، معنایی و جمله‌ای خودش را دارد، قاری برای ارائه این مفاهیم به بلوغی می‌رسد که اگر این تمرین تکرار و تبدیل به یک فرهنگ در تلاوت کند، کم کم بچه‌های ما تلاوتشان شناسنامه پیدا می‌کند.
بعد از این تلاوت قاریان کشورمان به کسانی مانند احمد شبیب، ابوزید و کامل یوسف تبدیل می‌شود که برای خودشان شناسنامه دارند. وقتی قاریان از لحاظ تلاوت شناسنامه‌دار شوند، مکتب پیدا می‌کنند. آن زمان وقتی یک قاری، جلسه‌ای را برگزار می‌کند و شاگردانی از آن جلسه قرآن تربیت شده و بیرون می‌آیند رنگ و بوی تلاوت آن قاری را می‌گیرند. در نهایت هرکسی تلاوت این قاریان را بشنود، می‌گوید که او در مکتب فلان قاری شرکت می‌کند. هدف نهایی این است که تلاوتگران به بلوغی برسند که تلاوتشان به شناسنامه برسد. لزوماً تمامی قاریان نباید مقام کُرد بخوانند و روند فعلی قطعا نمی‌تواند هدف ما را در جریان تلاوت کشور محقق کند.
ایکنا_ سخن آخر.
مواردی که بیان شد مسیر آینده است تا از این رشد کمّی که به نسبت خوب بوده است به رشد کیفی برسیم. انتظار بسیاری از جامعه قرآنی وجود دارد. لذا ضرورت دارد که مفاهیم آیات را بشناسیم و با توجه به تکنیک‌هایی که فراگرفته‌ایم، آن را به مخاطب ارائه دهیم.
وهاب خدابخشی
انتهای پیام
The post کلیدواژه‌های تلاوت رشدیافته چیست + صوت Originally appeared on iqna.ir