چگونه دانشجویان فعال قرآنی در دانشگاه، مرجع باشند

روح‌الله آقایی، متولد 18 اردیبهشت‌ماه 1361 در تهران، از سال 1384 با شروع تحصیلات حوزوی ساکن شهر قم شد و در حال حاضر در مقطع خارج فقه و اصول، در حوزه علمیه قم مشغول تحصیل است. آقایی هم‌اینک دانشجوی مقطع کارشناسی‌ارشد رشته فلسفه دین در دانشگاه خوارزمی تهران است. 

او تا کنون در مسابقات متعددی در سطوح مختلف از دانش‌آموزی تا بزرگسالان سازمان اوقاف و امور خیریه حضور یافته و ماحصل آن کسب رتبه‌های مختلف بوده است.

مهم‌ترین این رتبه‌ها دریافت رتبه‌های ممتاز و عالی مسابقات سراسری قرآن در سال‌های 95 و 96 و همچنین دریافت رتبه پنجم مسابقات سراسری قرآن در سال گذشته بوده است.

آقایی در سال 1398 در مسابقات بین‌المللی قرآن طلاب علوم دینی رتبه نخست را دریافت کرد. آخرین رویداد رقابتی که این چهره قرآنی در آن حضور یافته است، سی و هفتمین دوره جشنواره ملی قرآن و عترت دانشجویان بوده است. رویدادی که مردادماه امسال به میزبانی دانشگاه فرهنگیان در شهر ارومیه برگزار شد و در نهایت نیز رتبه نخست رشته قرائت ترتیل را به صورت مشترک با محمدرضا حق‌شناس دریافت کرد.

با توجه به فرا رسیدن مهرماه و بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها گفت‌وگویی با روح‌الله آقایی پیرامون فعالیت‌های قرآنی در دانشگاه‌ها صورت گرفته که در ادامه می‌خوانید؛

ایکنا – جناب آقایی در مورد ورود خود به عرصه قرآن بگویید.

از همان کودکی به واسطه فعالیت‌های برادر بزرگتر و عمویم در محله تهرانسر، وارد جلسات آموزش قرآن و جلسات خانگی قرآن کریم شدم و این مسیر را ادامه دادم. کم کم وارد مسابقات قرآن شدم و کار را با مسابقات دانش‌آموزی شروع کردم، بعد این مسیر با حضور در مسابقات قرآن سازمان اوقاف، طلاب، دانشجویان و … ادامه پیدا کرد. آخرین رتبه‌ای که کسب کردم در رشته قرائت ترتیل سی و هفتمین دوره جشنواره ملی قرآن و عترت دانشجویان کشور بود که مردادماه امسال در شهر ارومیه به دست آمد.

ایکنا – بحث را از آخرین رقابتی که در آن حضور داشتید شروع کنیم؛ مسابقات قرآن در بخش دانشجویی را چگونه ارزیابی می‌کنید و دارای چه جایگاهی است؟

امسال برای اولین بار بود که در مسابقات دانشجویی شرکت می‌کردم، با وجود اینکه از سال 97 وارد فضای دانشگاهی شدم، اما سال‌های قبل تجربه این حضور را نداشتم. 

ایکنا – در ادوار گذشته این رویداد شاهد حضور شما نبودیم. دلیل آن چه بود؟

زمانی که وارد فضای دانشگاهی شدم، همزمان با شیوع بیماری کرونا بود و با توجه به همه‌گیری این بیماری، بسیاری از فعالیت‌ها وارد یک دوره رکود شد. با وجود اینکه در دوران کرونا مسابقات به صورت مجازی برگزار می‌شد، پیگیر مسابقات نبودم و فرصت این پیگیری را هم نداشتم. تا اینکه اواخر سال قبل، مطلع شدم جشنواره قرآنی وزارت علوم فراخوان داده است.

من خاطره خوبی از شهر ارومیه دارم، سال 96 که مسابقات سراسری قرآن اوقاف در ارومیه برگزار شد، رتبه عالی رشته ترتیل را کسب کردم و امسال هم در ارومیه موفق به دریافت رتبه در جشنواره ملی قرآن دانشجویان شدم، لذا خاطره خوبی از این شهر برای من به یادگار مانده است.

ایکنا – با توجه به اینکه از دوران کودکی در مسابقات مختلفی از دانش‌آموزی تا طلاب و بزرگسالان سازمان اوقاف و … حضور یافته‌اید، سطح مسابقات دانشجویی را چگونه می‌بینید؟

سطح مسابقات دانشجویی واقعاً بالاست، در همین رشته ترتیل که من حضور داشتم نفرات اول تا پنجم، همه رتبه‌دار مسابقات اوقاف بودند. در حفظ و قرائت هم وضعیت به همین ترتیب بود. 

تقریباً مسابقات دانشجویی یا اوقاف در یک وزن هستند، کسانی که بالای سر کار مسابقات دانشجویی هستند، قبلاً در مسابقات اوقاف حضور داشته‌اند، مسابقات اوقاف به عنوان یک الگوی موفق در کشور مطرح شده و مسابقات دیگری که برگزار می‌شود الهام گرفته از این رویداد است، در واقع همان تجربیات اوقاف است که در مسابقات دانشجویی نیز پیاده می‌شود. لذا من تفاوت زیادی بین مسابقات دانشجویی و اوقاف نمی‌بینم، اگرچه مسابقات اوقاف مخاطبان بیشتری دارد و فراگیرتر از دیگر مسابقات قرآن است. 

ایکنا – سوالی که همیشه از شرکت‌کنندگان در مسابقات قرآن بپرسم، هدف آنها از حضور در یک رقابت قرآنی بوده است؛ به نظر می‌رسد در برخی موارد انگیزه‌های مادی بر سایر انگیزه‌ها غلبه پیدا کرده و اغلب در مسابقات مختلف با چهره‌های تکراری در مسابقات مواجه هستیم. 

نمی‌گویم انگیزه‌های مادی وجود ندارد یا بحث مادی انگیزه مهمی نیست، اما مسابقات یک اعتبار و برندی برای فرد به حساب می‌آید، حضور در مسابقات به فرد انگیزه می‌دهد تا به سمت تمرین بیشتر برود. یکی از دوستان که حافظ قرآن، تعریف می‌کرد مهم‌ترین انگیزه او برای مرور محفوظات همین حضور در مسابقات است.

ایکنا – بحث مرور و حضور در مسابقات به انگیزه مرور محفوظات، شاید در حفظ مصداق داشته باشد، اما برای ترتیل به نظر می‌رسد اینگونه نباشد. 

بله؛ این موضوع در ترتیل و قرائت ممکن است کمتر باشد، اما به هر حال افرادی هستند که به انگیزه بالا بردن سطح خود در مسابقات حضور می‌یابند. مواجهه با گروه داوری مجرب و سطح بالا و درجه یک هم یکی دیگر از انگیزه‌های حضور در مسابقات است. 

تجربه یک فضای صمیمی با محوریت قرآن کریم که در مسابقات دانشجویی جریان دارد یکی دیگر از انگیزه‌های حضور است، بسیاری از دانشجویانی که در جشنواره ملی و افرادی که در مسابقات دیگر حضور می‌یابند از شهرهای دورتر به مسابقات می‌آیند و کمتر با اساتیدی همچون «غلامرضا شاه‌میوه»، «محمدرضا ستوده‌نیا»، «محمود لطفی‌نیا» و … مواجهه دارند، حضور همین افراد در گروه داوری باعث می‌شود تا افراد انگیزه حضور در رقابت‌ها را پیدا کنند.

ایکنا – یکی از نقدهایی که به بخش دانشگاهی کشور وارد است قرآنی نبودن این فضا هست، به نظر می‌رسد دانشگاه‌ها تمام بار قرآنی شدن فضای دانشگاه را روی دوش جشنواره انداخته و کار را رها کرده‌اند، به نظر شما این کفایت می‌کند؟

قطعاً کافی نیست. معمولاً دانشگاه‌ها در طول سال رنگ و بوی قرآنی خاصی ندارند، ‌این رنگ و بو حتی در هفته قرآن و عترت نیز آنچنان چشمگیر نیست. ممکن است یک دانشگاه در کل هفته قرآن و عترت یک محفل انس با قرآن برگزار کند بعد برود تا سال بعد یا تا زمان برگزاری جشنواره؛ اینها کل فعالیت آن دانشگاه در هفته قرآن و عترت یا در طول سال را تشکیل می‌دهد که قطعاً برای قرآنی شدن یک فضا کافی نیست. این البته به میزان فعال بودن کانون قرآن و عترت آن دانشگاه نیز ارتباط دارد. در ایام برگزاری جشنواره ملی قرآن دانشجویان با بسیاری از دانشجویان که صحبت می‌کردم همه اذعان داشتند که تقریباً به جز جشنواره خبر دیگری از فعالیت‌های قرآنی در دانشگاه‌ها نیست.

ایکنا – این را ناشی از چه می‌دانید، انفعال دانشجویان قرآنی در دانشگاه‌ها کجای این داستان قرار دارد؟ 

قطعاً انفعال دانشجویان بخش زیادی از این موضوع است و این اشکال کاملاً وارد است. شخصاً ورود چندانی به فعالیت‌های قرآنی در دانشگاه‌ها ندارم، در واقع منتظرم دانشگاه یک برنامه‌ای برنامه‌ریزی کند و ما نیز حضور یابیم. اینگونه نیست که امثال من به صورت خودجوش فعالیتی را در دانشگاه پیگیری یا شروع کنیم و اطرافیان را به این سمت بیاوریم. منتظریم دانشگاه برنامه‌ای اجرا کند و ما هم حضور پیدا کنیم. لذا بخش زیادی از کم‌رنگ بودن فضای قرآنی در دانشگاه به روحیه خود دانشجویان قرآنی برمی‌گردد که خیلی در این زمینه‌ها ورود ندارند و شور و شوقی برای این کار وجود ندارد.

ایکنا – برای اینکه فضای دانشگاه قرآنی‌تر شود چه باید کرد. پیشنهاد خاصی در این زمینه دارید؟

یکی از جنبه‌هایی که احساس می‌کنم شاید دانشجویان خیلی به فضای قرآنی وارد نشوند به دلیل مشغلات زندگی و قالب نبودن این فضا در دانشگاه است. شما به بسیاری از فعالان قرآنی که جوان‌تر هستند، نگاه کنید، می‌بینید همین افراد در فضای مجازی بسیار فعال هستند و بخش زیادی از وقت خود را در این فضا صرف می‌کنند و کار قرآنی انجام می‌دهند، اگر همین روحیه‌ای که در فرد در فضای مجازی دارد در دانشگاه پیاده کند شاید بتوان امیدوارانه‌تر به موضوع نگاه کرد. 

یکی از نکاتی که می‌تواند در قرآنی‌تر شدن فضای دانشگاه کمک کند، حمایت از دانشجویان صاحب ایده قرآنی در دانشگاه است. در جشنواره ملی قرآن و عترت دانشجویان کشور که اخیراً برگزار شد، با دانشجویانی برخورد داشتم که ایده‌ها و ابداعات قرآنی جالبی داشتند، اما چون هزینه‌بر بود، امکان عملیاتی شدن آن را نداشتند. یک زمانی بحث سر این بود که واقف قرآنی آنچنانی نداریم چقدر خوب است که واقفان قرآنی بیایند و از این قبیل ایده‌ها حمایت کنند. 

ایکنا – الان مشکلی که وجود دارد این است که دانشجوی قرآنی در دانشگاه مرجع نیست و این باعث شده تا فضای دانشگاه هم قرآنی نباشد. چه باید کرد که یک دانشجوی قرآنی در دانشگاه خود مرجعیت پیدا کند؟

بسیاری از قاریان و حافظان قرآن که حتی رتبه کشوری هم دارند در دانشگاه محل تحصیل خود هم شناخته شده نیستند، این در حالی است که اگر یک نفر در رشته دیگری از ورزشی تا هنری رتبه‌ای کسب کند، همه او را خواهند شناخت. ما در دانشگاه خودمان کسانی را داشته‌ایم که در مسابقات کشوری یک رشته ورزشی رتبه سوم را آورده و همه دانشجویان ایشان را می‌شناسند، اما قاری که رتبه بین‌المللی دارد و در همان دانشگاه تحصیل می‌کند، نمی‌شناسند. نمی‌گویم به آن ورزشکار اهمیت داده نشود، اما دانشگاه باید شرایطی فراهم کند که این قاری بین‌المللی هم شناخته شود. 

کسی که می‌خواهد در فضای قرآنی به جایگاهی برسد سال‌ها تلاش و کار شبانه‌روزی کرده است، رسیدن به موفقیت در فعالیت‌های قرآنی یک فعالیت دیربازده است. ما کسانی را داشته‌ایم که 16 سال در مسابقات اوقاف شرکت کرده تا سرانجام توانسته‌ رتبه اول را به دست بیاورد، اما در رشته‌های دیگر شاید بشود با یک یا دو سال حضور در مسابقات رتبه به دست آورد.

ایکنا – امسال در جشنواره ملی قرآن و عترت دانشجویان کشور که مردادماه در ارومیه برگزار شد، در رشته ترتیل شاهد یک اتفاق جالب بودیم که شاید تا کنون سابقه نداشته باشد، در مورد این اتفاق توضیح دهید.

امسال یک مورد خیلی عجیب رخ داد که برای داوران نیز عجیب بود. من و آقای محمدرضا حق‌شناس هر دو در رشته ترتیل هم در مرحله مقدماتی و هم در مرحله نهایی یا فینال نمره یکسانی کسب کردیم؛ در مرحله مقدماتی امتیاز هر دو ما 75/85 بود و در مرحله نهایی و فینال هم نمره هر دو 79/84 شده بود. در نهایت و با مساعدت کمیته داوران و مسئولان برگزاری جشنواره ملی، قرار شده است هر دو نفر به عنوان رتبه اول مشترک معرفی شویم.

ایکنا – امسال در مسابقات سراسری قرآن سازمان اوقاف حضور دارید؟ 

با توجه به اینکه سال قبل در مرحله کشوری حائز رتبه شدم، امسال به صورت مستقیم به مرحله مقدماتیِ مرحله کشوری که به صورت ضبط ویدئویی و غیرحضوری است، راه یافته‌ام. 

ایکنا – معمولاً افرادی که در رشته ترتیل مسابقه می‌دهند؛‌ یا در ابتدای کار حفظ و تلاوتِ خود هستند یا به پیشرفت‌هایی در این رشته‌ها رسیده‌اند و حضور در مسابقات ترتیل را به نوعی تست اولیه‌ای برای حضور در حفظ و قرائت می‌دانند، گاهی این قضیه برعکس بوده و حافظان و قاریانی بوده‌اند که پس از موفقیت در مسابقات، رقابت در رشته ترتیل را نیز امتحان کرده‌اند. شما قصد ورود به بحث حفظ و قرائت و رقابت در این دو رشته را نیز دارید؟

به لطف خدا از بدو ورود به حوزه قرآن وارد بحث حفظ شدم و حدود پنج سال حفظ قرآن را به پایان رساندم، اما تاکنون وارد مسابقات حفظ نشده‌ام، خیلی دوست دارم این عرصه را نیز تجربه کنم. به دنبال این هستم تا کار در حوزه ترتیل و رقابت در این حوزه را به انتها برسانم، بعد وارد عرصه مسابقات حفظ شوم. 

انتهای پیام