نگاهی به جلسه اخیر کمیسیون تبلیغ و ترویج قرآن از زاویه دیگر

به گزارش ایکنا، هفته گذشته شصت و پنجمین جلسه کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی قرآن کریم با حضور محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس این کمیسیون در محل وزارت ارشاد برگزار شد. جلسه‌ای که پس از دو دور تعویق به دلیل تداخل در برنامه‌های وزیر سرانجام روز دوم آبان‌ماه برگزار شد. در این گزارش تلاش شده است تا به برخی نکات نسبتاً مهم این جلسه از زاویه‌ای دیگر نگاهی داشته باشیم. قبل از هر مطلبی باید به اهتمام وزیر ارشاد برای حضور در این جلسه توجه داشت، اهتمامی که کمتر در بین رؤسای سایر کمیسیون‌ها به چشم می‌خورد. 

۱ – از بین شش دستور جلسه شصت و پنجم کمیسیون تبلیغ و ترویج تنها به یک دستور – آن هم نه به صورت کامل – پرداخته شد، در انتهای بررسی این دستور که به «ارائه گزارش اجرایی‌سازی برنامه جامع مسابقات قرآن» اختصاص یافت، بدون رأی‌گیری از حاضران و تنها با اعلام مدیرکل کمیسیون تبلیغ و ترویج، هفت اولویت مسابقات قرآن در سال‌های 1402 و 1403 به تصویب رسید.

ایجاد فرایند مستمر در تحقیقات تخصصی رویدادهای رقابتی قرآنی، پیش‌بینی سازوکارهای لازم برای تبیین نسبت مسابقات با سایر فعالیت‌های قرآنی کشور، مفهوم‌پردازی و تبیین مؤلفه‌های استاندارد شدن مسابقات، طراحی و برنامه‌ریزی برگزاری مسابقات نهج‌البلاغه، صحیفه سجادیه و مسابقات تلفیقی قرآن و حدیث، تهیه پیوست رسانه‌ای ویژه مسابقات جهت تأثیرگذاری همه جانبه بر جامعه، ایجاد سازوکارهای لازم برای مشارکت حداکثری با سایر مسابقات قرآنی جهان اسلام و ‌حمایت از تأسیس مجمع متسابقین قرآنی جهت حفظ ارتباط شرکت‌کنندگان ادوار مختلف مسابقات از جمله اولویت‌های مسابقات جمهوری اسلامی ایران طی امسال و سال آینده اعلام شد. 

2 – این جلسه با اعلام خبرهایِ روز در حوزه قرآن آغاز شد. در حالی بخشی از جلسه به بیان خبرهای روز اختصاص یافت که امکان اطلاع‌رسانی این خبرها از طریق یک بولتن داخلی یا اطلاع‌رسانی آن در فضای مجازیِ کمیسیون تبلیغ و ترویج (گروه اعضای کمیسیون در فضای مجازی) فراهم بود و با این کار زمان کمیسیون تنها به بررسی یک موضوع اختصاص نمی‌یافت. برگزاری پیش‌نشست‌های برنامه محفل‌‌ 2، حکمرانی قرآنی، سفر مدیران بنیاد رستو به ایران و … از جمله اخباری بود که در این جلسه بدان پرداخته شد.

حاشیه‌هایِ یک رأی‌گیری  

3 – یکی دیگر از نکات جلسه 65 کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی قرآن کریم که ریشه آن به یک جلسه قبل‌تر(جلسه 64 که در مردادماه برگزار شد) برمی‌گردد، مربوط به حضور یکی از اعضای حقیقی این کمیسیون در جلسه بود. در جلسه شصت و چهارم کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی قرآن کریم که مردادماه امسال برگزار شد، با توجه به تمام شدن مهلت عضویتِ ولی یاراحمدی یکی از دستورها رأی‌گیری برای انتخاب عضو جدید بود. 

در این رأی‌گیری پس از اعلام گزینه‌های عضویت، در نهایت محمدحسین محمدزاده با اختلاف یک رأی نسبت به ولی یاراحمدی بیشترین رأی را در بین گزینه‌های صاحب‌نامِ دیگر به خود اختصاص داد، با این وجود انتخاب محمدزاده اعتراضاتی را در حاشیه این جلسه به دنبال داشت، اعتراضاتی که این انتخاب را مغایر با آیین‌نامه  انتخاب اعضای حقیقی کمیسیون که در شورای توسعه فرهنگ قرآنی مصوب شده است، می‌دانست. در پایان جلسه پیشین، مقرر شد برای مشخص شدن این موضوع و قانونی بودن عضویت این فرد در کمیسیون، از دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی استعلام گرفته شود. 

بعد از آن بود که دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی وارد بحث انتقال و حواشی مربوط به این موضوع شد تا نتیجه رأی‌گیری شصت و چهارمین جلسه کمیسیون رسانه‌ای نشود. با این وجود حضور محمدحسین محمدزاده در جلسه بعدی کمیسیون تبلیغ و ترویج نشان داد در آن قضیه حق با کمیسیون و وزارت ارشاد بوده و به این ترتیب محمدزاده یک کرسی سیاستگذاری دیگر در حوزه قرآنی را به خود اختصاص داد. (او پیش از کمیسیون تبلیغ و ترویج، در شورای توسعه فرهنگ قرآنی، ستاد عالی هماهنگی مسابقات قرآنی کشور نیز عضویت داشته و در دوره گذشته نمایشگاه قرآن نیز مدیریت امور رسانه‌ای را برعهده داشت.)  

جوایز مسابقات قرآن 

4 – یکی دیگر از نکات قابل ملاحظه در این جلسه بحث اعضا بر روی کم‌ بودن میزان جوایز مسابقات قرآن ایران بود. موضوعی که تا پیش از این در مورد آن بحث‌های زیادی مطرح شده بود اما تا پیش در حاشیه و به صورت غیررسمی اعلام شده بود، نکته‌ای که مهم و قابل توجه به نظر می‌رسد ورود این بحث به جلسات رسمی سیاستگذاری قرآنی است. به نظر می‌رسد با میلیاردی شدن جوایز ‌مسابقات قرآن در کشورهای دیگر مسئولان و سیاستگذاران فعالیت‌های امور قرآنی این انگیزه را پیدا کرده‌اند که موضوع جوایز مسابقات قرآن را در صحن اصلی جلسات مطرح کنند.

نکته جالب توجه در این بخش صحبت‌های محمدرضا پورمعین بود که بنابر گفته‌هایش در این جلسه بیش از 40 رقابت بین‌المللی قرآن را از نزدیک رصد کرده، او در این بخش به این موضوع نیز اشاره کرد که هیچ مسابقه‌ای در دنیا وجود ندارد که میزان جوایز آن کمتر از 10 میلیارد تومان باشد. 

اگرچه جوایز مسابقات ملی و بین‌المللی ایران امسال رشد چشمگیری داشته و این رشد بی‌توجه به میزان جوایز کشورهای دیگر بوده اما، به نظر می‌رسد اراده‌ای جدی برای افزایش رقم جوایز مسابقات قرآن در ایران در حال شکل‌گیری است و اگر در سال‌های آینده رقم‌ها رشد چشمگیرتری داشته باشد نباید غافلگیر شد. 

دستور وزیر برای پیگیری یک طرح

۴ – نکته دیگر جلسه اخیر کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی قرآن کریم خبر ناراحت‌کننده تعطیلی طرح «اُسوه» بود که محمدعلی خواجه‌پیری، پیشکسوت قرآنی با ناراحتی آن را اعلام کرد.(خبری که در شمار اخبار مطرح شده آغاز جلسه جایی نداشت)؛ به دنبال طرح این موضوع وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برای پیگیری وضعیت این طرح دستورات لازم را صادر کرد. باید منتظر ماند و دید آیا این دستورات در نهایت منجر به احیای این طرح می‌شود یا خیر.

یکی از مشکلاتی که چنین طرح‌هایی در عین بازدهی خوب با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، نداشتن افق و چشم‌انداز بلندمدت برای تأمین منابع مالی و استقلال از بودجه دولتی است، هرچند اطلاعی از تلاش‌های دست‌اندرکاران این طرح برای تأمین منابع غیردولتی آن در دست نیست، اما به نظر می‌رسد اگر تلاش شایانی در این مورد صورت می‌گرفت بعد از 18 دوره برگزاری می‌توانست بی‌نیاز از بودجه دولتی به انجام رسد.

راه‌اندازی مسابقاتی با مخاطبان میلیونی

5 – در این جلسه همچنین بر انعقاد تفاهم‌نامه وزارت ارشاد، سازمان اوقاف، کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد و بسیج خبر داده شد. تفاهم‌نامه‌ای که براساس آنچه اعلام شد، یکی از مفاد آن برگزاری مسابقات اذان، حفظ و قرائت قرآن است، مسابقاتی که برنامه‌ریزی برای حضور 5 میلیون نفر در آن فراهم خواهد شد. معاون قرآن و عترت وزیر ارشاد در زمان اعلام این خبر به جمعیت دو میلیون و 500 هزار نفری مخاطبان کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد، جمعیت 800 هزار نفری مسابقات قرآن بسیج و … اشاره کرد و به این نتیجه رسید که این مسابقات در این تفاهم‌نامه بتواند پنج میلیون مخاطب داشته باشد. 

به نظر می‌رسد قبل از برنامه‌ریزی برای چنین جمعیتی دو نکته را باید مدنظر قرار داد، نکته اول فراهم کردن زیرساخت‌های لازم برای ارائه خدمات به چنین جمعیتی است، سازمان بسیج مستضعفین که امسال توانست میزان مشارکت در مسابقات خود را از 100 هزار نفر در سال گذشته به 800 هزار نفر در امسال برساند، برای برگزاری یک بخش از مسابقات خود (بخش معارفی) چندین بار با اختلال در سامانه در زمان برگزاری آزمون مواجه شد و مخاطبان را سردرگم کرد، سردرگمی‌ای که بدون شک بر تصمیم آنها برای حضور در ادوار آینده این مسابقات تأثیر قطعی خواهد گذاشت.

نکته دیگر اینکه هر زمان مدیران امور قرآنی کشور توانستند، میزان مخاطبان محافل انس با قرآن (آن هم محافل با حضور قاریان طراز اول و بین‌المللی) را به هزار نفر برسانند آن زمان است که می‌توانند از برگزاری رویدادهایی با جمعیت میلیونی حرف بزنند. 

انتهای پیام