به گزارش خبرنگار ایکنا، نشست «واگذاری شورای توسعه فرهنگ قرآنی؛ فرصت‌ها و چالش‌ها» با حضور تعدادی از مدیران فعلی و سابق امور قرآنی، اعضای حقیقی شورای توسعه فرهنگی قرآنی، صاحب‌نظران، رئیس و مدیران سازمان قرآنی دانشگاهیان در محل سالن جلسات خبرگزاری برگزار شد. در ادامه بخش دوم این نشست دوساعته را می‌خوانید؛
بیشتر بخوانید؛
محمدمهدی بحرالعلوم، کارشناس و مدرس قرآن طی سخنانی گفت: در این نشست به عنوان کارشناس و نه نماینده سازمان تبلیغات اسلامی و سازمان دارالقرآن الکریم، حاضریم و طبق این مصوبه، با وجود آنکه شورای توسعه فرهنگ قرآنی به سازمان تبلیغات اسلامی واگذار شده، اما رئیس سازمان تبلیغات اسلامی اعلام کرده است که تصمیم ندارند این شورا را به سازمان دارالقرآن واگذار کنند. در واقع واحد مستقلی با نظارت ایشان هست و سازمان دارالقرآن یکی از اعضای آن محسوب می‌شود.
وی به پیشینه واگذاری امور قرآنی کشور به سازمان تبلیغات اسلامی اشاره کرد و گفت: سال 84 و در برنامه چهارم توسعه، تدوین و اجرای نظام جامع قرآنی کشور به سازمان تبلیغات اسلامی واگذار شد و شخصاً از آن زمان اطلاعات کافی در این موضوع دارم. بیش از هزار نفر ساعت، جلسه تشکیل شد و یکصد نفر کارشناس در آن جلسات دعوت شدند و بعد هم طرحی تدوین شد و در آن طرح، محور اصلی سازمان تبلیغات اسلامی بود در حالی‌که آن زمان سازمان اوقاف هنوز مرکز امور قرآنی نداشت و خیلی جاهای دیگر هم بر این منوال بودند مثل وزارت بهداشت که البته در حال حاضر مرکز قرآن و عترت دارد.
بحرالعلوم تصریح کرد: همان موقع قرار بود سازمان تبلیغت اسلامی متولی این کار شود و از سال 88 این امر به طور کلی منتفی شد تا اینکه بعد از حدود 15 سال دوباره به سازمان تبلیغات اسلامی برگشته است. البته باید بررسی کنیم که چه چیزی با چه ماهیتی بازگشته است؟
بیشتر از اقدام، در شورای توسعه فرهنگ قرآنی، سند داریم
وی با اشاره به نظر سایر کارشناسان در این نشست، کارکردهای شورای توسعه فرهنگ قرآنی را در برخی زمینه‌ها از جمله تدوین اسناد مثبت و مفید ارزیابی کرد و گفت: با این وجود بیش از آنچه اجرا کردیم، سند داریم. البته بیش از صد اقدام هم داشتیم و روی کاغذ علی‌الظاهر چیزی کم نداریم، اما عیب و ایرادها از جنبه‌های دیگر از جمله چرخه مالی است.
بحرالعلوم تصریح کرد: با این وجود باید دید که شورای توسعه فرهنگ قرآنی از منظرهای دیگر توفیق داشته است یا خیر که یکی از نکات مهم، بُعد نظارتی است که بیش از 70 درصد موارد در حوزه‌های گوناگون به مرحله اجرا درنیامده و نظارتی هم بر روند آنها صورت نگرفته که ما حتی گزارشی هم به شورای توسعه ارائه کردیم. همه برای شورای توسعه فرهنگ قرآنی جایگاه رفیع و شأن و شخصیتی خاص قائلند در حالی که ماه‌هاست بعضی از کمیسیون‌ها ذیل آن تشکیل نشده‌اند و اصلاً خروجی ندارند و تقسیم کارها به درستی انجام نشده که نیاز به مهندسی مجدد و بازتعریف دارند. ضعف اصلی همینجاست که هیچ نظارت، برخورد و ضمانت اجرایی وجود نداشته است.
سیر حرکت شورای توسعه بررسی شود
این مدرس و حافظ قرآن اظهار کرد: آیا سازمان تبلیغات اسلامی در حال تحویل چیزی رو به صعود است یا نه به جای حرکت رو به جلو و رشد، در حال افول است؟ آیا سازمان تبلیغات اسلامی با دارا بودن رده و شعب مختلف در همه استان‌ها و دارا بودن مؤسسات مردمی و اینکه بسیاری از تشکل‌ها و رویدادهای قرآنی در حال اجرا در سازمان تبلیغات تأسیس شده است، قرارگاه خوبی برای پذیرش شورای توسعه فرهنگ قرآنی است یا جایی مثل شورای عالی انقلاب فرهنگی؟ که طبعاً با پیشینه کارشناسی و فعالیت‌های مستمر، جایگاه مناسبی است. من نیز برخی انتقادات را می‌پذیرم، اینکه بدون مشورت با صاحب‌نظران این جابجایی انجام شده است، درست و امری غیر کارشناسی است و نباید این رویه در حوزه تصمیم‌گیری‌های مهم باب شود، اما حجت‌الاسلام قمی هم قول مساعد دادند که امور محوله با تعامل به پیش رود و اینگونه نباشد که بدون مشورت کاری صورت گیرد. لذا پیشنهادم این است که به جای انتقادات تند و مخالفت‌های صورت گرفته حال که این امر به تصویب رسیده و حکم قانون را پیدا کرده است، نسبت به آن تمکین داشته باشیم و با تحلیل درست وضعیت موجود، راهی را با هم‌فکری و هم‌افزایی پیش روی دوستان مسئول قرار دهیم که با استفاده از بنیه کارشناسی موجود در حوزه قرآن، مسیر گذشته که افول شورا را به دنبال داشت، طی نشود.
بحرالعلوم در پایان گفت: از سوی ریاست سازمان تبلیغات اسلامی مقرر شده که این واگذاری سه‌ساله باشد و پس از سه سال ارزیابی‌هایی صورت گیرد؛ در نتیجه به جای تنش و موضع‌گیری‌های منفی بهتر است رویه‌ای صحیح کارشناسی در پیش گرفته شود و با استقبال از مصوبه اخیر به سمتی متمایل شویم که نتیجه‌ای درخور حاصل شود.
در ادامه این نشست سیدعلی سرابی، از اعضای باسابقه شورای توسعه فرهنگ قرآنی، در ارتباطی برخط از مشهد به اظهار نظر در مورد واگذاری شورا پرداخت و گفت: نقد اینجانب بر مصوبه اخیر هیچ ربطی به مسئولان دلسوز و خدوم سازمان تبلیغات اسلامی ندارد. اعتقاد دارم که سازمان تبلیغات اسلامی و سازمان دارالقرآن از جمله نهادهای موفق در امور قرآنی هستند که این حقیر، افتخار همکاری با ایشان را به ویژه در سال‌های اخیر داشته‌ام.
تصمیمی که عقبگرد است
وی ادامه داد: این تصمیم اشتباه راهبردی در مدیریت کلان امور قرآنی است و با توجه به دستاوردهای کنونی عقبگرد است، چرا که جایگاه قرآن را در منظومه فکری و فرهنگی انقلاب اسلامی، جایگاه مرکزی و کانونی می‌دانم و سیاستگذاری در مسائل قرآنی و فرهنگ قرآنی در هیچ نهاد و دستگاهی غیر از شورای عالی انقلاب فرهنگی به نام حافظ مبانی و مرز‌های فرهنگی و باورهای انقلاب اسلامی میسر نیست.
سرابی تصریح کرد: اگر بخواهیم در کشور مهمترین عرصه فرهنگی را نام ببریم، باید از فرهنگ قرآنی یاد کنیم، چرا که این تصریح امامین انقلاب اسلامی است و اگر بخواهیم فقط یک نهاد را در این دستگاه نام برده که این شأن را دارا باشد که در ارتباط با توسعه فرهنگ و ترویج فرهنگ قرآنی که از مهمترین اهداف انقلاب اسلامی است، سیاستگذاری و تصمیم‌گیری کند، آن نهاد بی‌شک شورای عالی انقلاب فرهنگی است و اگر در دو راهی انتخاب قرار داشته باشیم، تنها مرجع ذی‌صلاح در این حوزه را می‌توان دستگاه رهبری انقلاب نام برد، چرا که این موضوع به مبانی فکری اسلامی و انقلابی مربوط می‌شود.
وی تصمیم گرفته شده را از ابعاد مختلف دارای نقدها و اشکالات مختلفی خواند و گفت: شاید در این برهه از زمان بعضی از دوستان بگویند که کار از کار گذشته و چیزی که تصویب شده است و بحث پیرامون آن دیگر چه فایده‌ای دارد. تصمیم گرفته شده وحی مُنزل نیست و در نظام این امکان وجود دارد که به هر دلیلی تصمیماتی گرفته شود که بعداً معلوم شود، اشکالاتی دارد و قابل اصلاح و بازگشت است؛ همچنانکه بارها در خود همین شورای عالی انقلاب فرهنگی یا در مجلس شورای اسلامی هم در سطح کلان تصمیماتی گرفته شده که با خطا روبرو بوده و این تحلیل‌ها می‌تواند به تصمیم‌گیری دقیق‌تر و منطقی‌تر منجر شود یا حتی اگر هم این اتفاق نیفتد در سابقه تاریخی ثبت شود که این امر مورد تحلیل و توجه قرار گرفته و کارشناسانی پیرامون آن بحث کرده و نظراتی را ارائه کرده‌اند.
آیا واگذاری شورا مأموریت‌هایش را متوقف می‌سازد؟
سرابی تصریح کرد: همانطور که برخی از اساتید به آن اشاره داشتند، کارکرد شورای توسعه فرهنگ قرآنی، سیاستگذاری در عرصه قرآن و هم‌افزایی و تنظیم مقررات و مأموریت‌های قرآنی نهادها و دستگاه‌های اجرایی و گاه کامل کردن خلأهای قانونی بوده است؛ حال کدام مأموریت‌ها در این واگذاری قابل تحقق است؟
این کارشناس قرآنی افزود: شورای توسعه فرهنگ قرآنی از جمله شوراهای اقماری شورای عالی انقلاب فرهنگی است. فاصله گرفتن این شورا از مرکزیت شورای عالی انقلاب فرهنگی، قطعاً موجب تضعیف آن می‌شود، چرا که پیشتر هم به جهت آن که شورای اقماری بودیم گاهی اوقات به این خاطر و عدم دسترسی یا فاصله گرفتن از شورای عالی انقلاب فرهنگی، احساس می‌کردیم که قادر به بیان برخی از ضرورت‌ها و انتقال آنها به مسئولان نیستیم. این در حالی است که با این پیشامد فاصله بیشتری از شورای عالی انقلاب فرهنگی به وجود می‌آید، مضافاً بر اینکه به طور طبیعی استقرار این شورا در سازمان تبلیغات اسلامی یا حتی اوقاف یا وزارت ارشاد، موجب خواهد شد که رؤسا و وزیران و مسئولان و مدیران، انگیزه‌ای برای شرکت در جلسات شورا نداشته باشند و در نتیجه پیش‌بینی قطعی بنده آن است که تضعیف و افول این شورا، حتمی است.
سرابی اشکال بعدی این مسئله را در طراحی ساختار شورا و تدوین منشور توسعه فرهنگ قرآنی دانست و گفت: واگذاری مسئولیت امور قرآنی شورای توسعه فرهنگ قرآنی چه در عرصه آموزش و چه در عرصه ترویج و پژوهش به دولت یک تصمیم راهبردی و استراتژیک بوده و هست و نمی‌توانیم دولت که امکانات کشور را در اختیار دارد و از نظر نیروی انسانی و منابع مالی و مادی وضعیت مطلوبی دارد، نسبت به مسائل حوزه قرآنی نادیده گرفت و به دستگاه اجرایی کشور چنین القا کنیم که هیچ مسئولیتی در این حوزه ندارد، چون آن زمان که منشور توسعه فرهنگ قرآنی تدوین شد از همین منظر بود که مسئولیت کمیسیون‌های تخصصی مُعَین و به ارکان دولت واگذار شود. مسئولیت هماهنگی وزارتخانه‌ها با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود که این امر موجب می‌شود تا دولت هیچگاه نتواند از مسئولیتی که در قبال قرآن دارد شانه خالی کرده و لذا مجلس شورای اسلامی هم بتواند در بزنگاه‌ها در این مورد سؤال بپرسد.
وی با اشاره به اینکه پیرامون این مسائل ساعت‌ها بلکه ماه‌ها بحث‌های کارشناسی صورت گرفته اما گویا همگی آنها به فراموشی سپرده شده است، گفت: این طور که شنیدم پیرامون این تصمیم در هیچ جلسه‌ای و با هیچ یک از کارشناسان که در تدوین منشور توسعه فرهنگ قرآنی و ساختار شورا مشارکت داشتند، تبادل نظر صورت نگرفته و این خطرناک است.
سرنوشت نهضت قرآن‌آموزی چه شد؟
سرابی اظهار کرد: واگذاری شورای توسعه فرهنگ قرآنی به یک سازمان با وجود مشروعیت و انقلابی بودن اما از آنجا که عَده و عُده اصلی نظام در حوزه قرآنی را در اختیار ندارد باز هم تأکید می‌کنم خطرناک است. همچنانکه قبلاً تجربه مشابه آن را نیز داشته‌ایم و در طرح نهضت قرآن‌آموزی که اجرای آن به سازمان تبلیغات اسلامی واگذار شده بود، یکی از مشکلاتی که بر سر اجرای آن طرح وجود داشت، عدم وصول سازمان تبلیغات به منابع اصلی کشور از جمله مسائل مالی و نیروی انسانی بود که همواره دارالقرآن به این امر معترض و شاکی بودند و بودجه و اعتبارات کافی در اختیار آنها گذاشته نمی‌شد؛ چه برسد به شرایط کنونی که به سبب مشکلات عدیده این واگذاری عوارض وخیمی نیز خواهد داشت و لذا از عزیزان مسئول که اتفاقاً حس نیت هم دارند درخواست می‌کنم که در این خصوص تجدید نظر کنند، چرا که تصور می‌کنم قصدشان چابکسازی در شورای عالی انقلاب فرهنگی است، اما این امر به عرصه فرهنگ قرآنی ضربه می‌زند و اتفاقاً از میان شوراهای اقماری ذیل شورای عالی انقلاب فرهنگی اگر فقط قرار باشد یکی از آنها به همان شکل ثبت باقی بماند، آن شورا، شورای توسعه فرهنگ قرآنی است، چرا که همانطور که گفته شد، قرآن یک اصل مهم در همه امور کشور است.
وی در پاسخ به این پرسش که کدام دستگاه به غیر از سازمان تبلیغات اسلامی شأن و جایگاهی دارد که شورای توسعه فرهنگ قرآنی به آن واگذار شود؟ گفت: هیچ دستگاهی این ظرفیت و قابلیت در امر سیاستگذاری به منظور تنظیم و هماهنگی دستگاه‌ها و کامل کردن خلأهای قانونی در حوزه توسعه فرهنگ قرآن را ندارد و تنها شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان مرکز مهندسی فرهنگ قرآنی کشور بایستی در این حوزه تصمیم گیرد و این شورا قابل واگذاری به دستگاه‌های اجرایی نیست، چرا که باعث بروز تنش می‌شود.
سرابی در پایان درباره واکنش شورای عالی قرآن به تصمیم اتخاذ شده مبنی بر واگذاری شورای توسعه فرهنگ قرآنی به سازمان تبلیغات اسلامی گفت: من در این بحث به عنوان یک کارشناس شرکت کردم و تصور می‌کنم شورای عالی قرآن که وابستگی نزدیکی نیز به دفتر مقام معظم رهبری دارد، در سطوح و پیرامون مباحث کلان‌تری اظهار نظر کند، اما با توجه به سوابقی که دارم و براساس اصول و مبانی موجود در شورای عالی قرآن به نظر می‌رسد که این شورا نیز با این انتقال موافق نباشد، اما موضع نهایی پیرامون این مسئله را باید ریاست شورای عالی اعلام کند.
بازآرایی جبهه فرهنگی انقلاب تأکید رهبری است
محمد انجم‌شعاع، پیشکسوت در عرصه قرآنی، طی سخنانی با گلایه از اینکه جای برخی از دوستان که در جریان تصمیم‌گیری اخیر باید در این جلسه حضور داشته باشند، خالی است، گفت: نگاه اجمالی به برنامه‌های حضرت آقا و منویات ایشان و احکامی که حول شورای عالی انقلاب فرهنگی ابلاغ فرمودند داشتم. بازآرایی مدام جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی از جمله یکی از مهمترین انتظارات معظم‌له است که به هر حال حاوی معانی است و اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی به هر جهت باید در راستای تحقق آن گامی برمی‌داشت و نکته دومی که اتفاقاً به آن برخورد کردم و مربوط به سال قبل است اینکه ساختارهای فرهنگی ذیل شورای عالی انقلاب فرهنگی در پی منویات رهبری باید بازسازی انقلابی می‌شد و در نتیجه شورای عالی انقلاب فرهنگی باید در این مورد برنامه‌ریزی می‌کرد که همین امر موجب شد تا از ما در مجموعه‌های قرآنی نیز خواسته شود که برای این تحول ساختاری، بازسازی و بازآرایی و اینکه چه نگاهی داریم، جلساتی شکل گیرد که متعاقباً جلسات متعددی تشکیل شد اما در عرصه عمل به همگرایی مطلوب منتج نشد در حالی که این امر یک ضرورت بود و باید در جایی شاهد تغییراتی باشیم اما دوستان مسئول شرکت‌کننده در این جلسات با اعلام رضایت از وضعیت موجود، راه به جایی نبردند.
وی با اشاره به جایگاه رفیع شورای توسعه فرهنگ قرآنی و اسنادی که در این شورا تدوین شده است، تصریح کرد: هر جا در هر محفلی و به ویژه محافل بین‌المللی وقتی صحبت از این می‌شود که ما یک چنین ساختار مدیریتی در حوزه سیاستگذاری و اجرایی امور قرآنی داریم، این امر مایه مباهات ماست و با اسناد راهبردی که تاکنون تدوین شده است حقیقتاً سربلند هستیم، اگرچه کم‌لطفی‌هایی هم شده است، اما باید به این موضوع نیز معترف بود که کمتر از 40 درصد از این اسناد تحقق یافته و اجرایی شده است.
انجم‌شعاع با اشاره به اظهارات محمدحسین فریدونی که آینده شورای توسعه فرهنگ قرآنی را با توجه به تصمیمات اخیر رو به افول دانست، گفت: شخصاً این افول را در این دو سه سال اخیر مشاهده کرده‌ام و کوچکترین نقطه اوجی قابل مشاهده نیست که حالا چنین تلقی کنیم که رو به افول است با این وجود اشکال جدی که در شرایط کنونی می‌توانیم به آن اشاره کنیم. شرایط زمانی چنین ابلاغی است که به نظر من زمانی مناسب و مقتضی با توجه به شرایطی که در آن قرار داریم و هجمه‌های گسترده‌ای را به ساحت نورانی قرآن شاهد هستیم، نبود.
وی افزود: حجت‌الاسلام خسروپناه و شورای عالی انقلاب فرهنگی باید در اتخاذ این تصمیم شور و مشورت مبسوطی با همه نخبگان و اهالی قرآن به انجام می‌رساندند که البته این امر با وجود تأکیدات دبیر محترم شورای عالی انقلاب فرهنگی مبنی بر برگزاری جلسات مشورتی، محقق نشد.
انجم‌شعاع اظهار کرد: پیش از شرکت در این نشست تصور دیگری داشتم، اما عنوان جلسه تصوراتم را تغییر داد، به هر حال این موضوع یعنی واگذاری به طور رسمی ابلاغ شده است و اینجا طرف صحبتم حجت‌الاسلام قمی است و اینکه به هر حال این تکلیف برای شما و دستگاه متبوعتان ایجاد شده است و با توجه به داده‌های کارشناسی که در اختیارتان است از جمله اینکه آسیب‌شناسی کمیسیون‌ها مشخص است، مشکلات اعتباری شفاف است و در مورد دستگاه‌های مسئول هم گزارش‌هایی در اختیار دارید، باید دید که چه اقدامات مؤثری را زین پس رقم می‌زنید.
این پیشکسوت قرآنی تصریح کرد: زمانی که شورا در بدنه دولت مستقر بود با وجود ارتباط خوبی که با مجلس و حوزه قانونگذاری در قالب معاونت پارلمانی شاهد آن بودیم، اما گره محکمی میان مجلس شورای اسلامی و شورایی مثل شورای توسعه فرهنگ قرآنی وجود نداشت و لذا از این به بعد باید دید در ساختار مستقل سازمان تبلیغات اسلامی که معاونت پارلمانی نافذی هم دارد آیا در این محدوده سه‌ساله در حوزه سیاستگذاری، قانونگذاری جهش‌هایی چشمگیر صورت می‌گیرد یا خیر؟
وی ادامه داد: اگر طبق گفته آقای سرابی این تصمیم، قابلیت بازنگری داشته باشد که ما جامعه قرآنی حرف و اظهار نظر زیادی درباره کم و کیف آن داریم اما در صورت متقن بودن این اقدام کمااینکه در قالب یک قانون ابلاغ نیز شده است، انتظاری که از سازمان تبلیغات اسلامی می‌رود، مواردی همچون کاهش تصدی‌گری دولت و ارتقای نقش مردمی در این شورا و رفع خلأهای تعاملی شورا با مجلس است که باید تعیین تکلیف شود.
انجم‌شعاع با اشاره به اینکه در حوزه مسئولیتش سفرهای استانی زیادی داشته است، گفت: سازمان تبلیغات اسلامی با در اختیار داشتن دفاتر و شعب در استان‌ها که در رأس آنها نیز افراد در کسوت روحانی، دلسوز به امور قرآنی و دینی هستند و در اصل به عنوان بازوان قدرتمند این سازمان در سطح کشور فعالیت می‌کنند، می‌تواند انسجام بیشتری در پیشبرد امور محوله قرآنی داشته باشد.
وی بخشی از اختلافات موجود در میان مسئولان در نهادها و سازمان‌های قرآنی را که موجب کاهش بودجه و اعتبارات شده است، حاصل سوء‌رفتار خود مدیران دانست و گفت: این امر بازتاب منفی در پی دارد و از رسانه‌ها خواهشی که دارم این است که با نگرشی مثبت سلسله اقداماتی را که زین پس قرار است از شورایی همچون شورای توسعه فرهنگ قرآنی صورت گیرد بازتاب دهند و درصدد سیاه‌نمایی نباشند.
انجم‌شعاع با اشاره به لزوم تعیین شاخصه‌های توسعه فرهنگ قرآنی در کشور گفت: اگر شورا درست مدیریت شود، مهم نیست کجا باشد. باید دید که ما با توسعه‌یافتگی امور قرآنی براساس منشور توسعه چقدر فاصله داریم؟ بسیاری از رؤسای دستگاه‌ها سه یا حتی پنج سال عضو شورا هستند، اما مدتهاست پیگیر حتی جلسات آن نیستند و امیدوارم در دوره جدید تدابیری اندیشیده شود و در این دوره که باید نام آن را دوره فترت نامید، منحنی رسم شده از نقطه‌ای در پایین با شیبی رو به بالا باشد.
محمدحسین محمدزاده، یکی دیگر از کارشناسان حاضر در این نشست به شکل برخط به نکاتی در باب واگذاری شورای توسعه فرهنگ قرآنی اشاره کرد و گفت: نکته مهمی که تا پیش از پرداختن به مسئله واگذاری این شورا قابل طرح است این است که در جلسات پیشین شورا و از خلال مصوبات آن یک ذهنیت است که دوستان مسئول، همواره یک دید تهرانی به موضوعات دارند و به غیر از عده‌ای از دوستان که سفرهای استانی دارند، باقی مسئولان همین مقدار که موضوعی تصویب می‌شود، تصورشان این است که این امر به شکلی خودکار در همه جوامع تسری پیدا کرده و همه جامعه هم باید آن را بپذیرند در حالی که این خود یکی از معضلات پیش روی در حوزه تصمیم‌گیری‌هاست و در مصداق‌یابی‌ها معمولاً خلاف آنچه که انتظار می‌رود، نتیجه می‌شود.
شاهد چرخه ناقص حکمرانی قرآنی شبکه‌ای در کشور هستیم
وی این امر را حاصل پیش‌فرض‌هایی از سوی دوستان مسئول بدون مطالعه و مصداق‌یابی دانست و گفت: به قول آقای سرابی این پیش‌فرض‌ها که بعد تبدیل به یک تصمیم می‌شود، نباید به عنوان وحی منزل بدانیم و در چهل سال دوم انقلاب اسلامی باید نسبت به برخی از مسائل بازنگری داشته باشیم که البته این امر به این معنی نیست که کلیت این تصمیم را رد کنیم؛ اینکه شورای توسعه فرهنگ قرآنی نقشی صرفاً قانونگذار و سیاستگذار در حوزه حکمرانی قرآنی داشته باشد، این امر در حکمرانی قرآنی قابل تجدیدنظر است و در چهل سال دوم انقلاب نمی‌توان به صرف چنین امری، کاری پیش برود. همچنانکه ما در استان‌ها این شکل حکمرانی قرآنی را در سیاستگذاری‌ها قابل سرایت و نتیجه‌گیری نمی‌دانیم.
محمدزاده تصریح کرد: دوستانی که به دنبال این مدل رفتند و در بیاناتشان صحبت از حکمرانی شبکه‌ای می‌کنند، ما این شکل از حکمرانی را می‌پذیریم و به این موضوع معتقد هستیم که البته در حال حاضر در سطح دنیا خیلی از امور در حوزه‌های اقتصادی و سیاسی براساس همین حکمرانی شبکه‌ای پیش می‌رود و کسی هم با آن مخالفتی ندارد، اما نکته اینجاست که برداشت درستی از این نوع حکمرانی صورت نگرفته است و صرفاً از این حیث انجام می‌شود که چون یک مجموعه دارای سیستم و زیرمجموعه‌هایی است می‌توان این مدل موفق از حکمرانی را در ساختار آن پیاده کرد، اما واقعیت این است که در کشور ما در زمینه حکمرانی شبکه‌ای در هیچ یک از زمینه‌ها هنوز کاری انجام نشده است.
وی به استانداردهای حکمرانی شبکه‌ای اشاره کرد و گفت: در تعریف اجمالی حکمرانی شبکه‌ای و مدل مدیریت آن که نقش‌آفرینی‌های متعددی هستند، زیرمجموعه‌هایی هم‌طراز به عنوان هسته‌های پیشبرنده وجود دارد که در مدار این شبکه قرار گرفته و حداکثر ارتباط را با هم دارند و این زیرهسته‌ها و زیرمجموعه‌ها هستند که با قید حداکثر توانشان و ارتباطی که با یکدیگر برقرار می‌کنند، امور را به پیش می‌برند.
مدیر اسبق شبکه قرآن و معارف سیما تأکید کرد: در حال حاضر در انتخابی که صورت گرفته است چنین مسئله‌ای قابل مشاهده نیست ؛ اینکه یک سازمان با وجود همه توفیقاتش صرفاً شعبی در کل کشور داشته باشد که قابلیت چنین مدیریتی را در حوزه قرآنی از عهده آن برآید که خیلی از سازمان‌ها و نهادها این ویژگی را دارند ولی مدل حکمرانی قرآنی آن با توجه به تجاربی که از سر گذرانده است، قابل بررسی است.
محمدزاده افزود: اگر قائل به مدل حکمرانی شبکه‌ای در امور قرآنی و به ویژه مورد اخیر باشیم، باید از نقطه نظرات بسیاری از کارشناسان و مدیران در سطوح مختلف و حتی در حوزه‌های مدیریتی بی‌ارتباط با حوزه قرآنی نیز مشاوره گرفته شود و ما جمعی از مدیران قرآنی را در کنار مدیرانی که درس مدیریت را خوانده‌اند، داشته باشیم که این تلفیق ما را به یک نتیجه مطلوب برساند که این درهم آمیختگی میان دو طیف از مدیران، با توجه به زمینه‌ها و زیرساخت‌ها، نتیجه‌اش حکمرانی شبکه‌ای است که از آنچه تاکنون شاهد آن بوده‌ایم چنین برمی‌آید که در این راستا کار علمی درست و بسامانی صورت نگرفته است.
کاش برای اتخاذ این تصمیم صبر می‌کردند
وی اظهار کرد: دوستان حاضر در این نشست همگی موانع راهبردی در واگذاری شورای توسعه فرهنگ قرآنی به سازمان تبلیغات اسلامی را به درستی برشمردند که البته اینجانب به آن به شکلی جزئی‌تر و مبتنی بر یک سری از اصول که همگی آن را قبول داشته و واقفیم، اشاره کردم و باز هم به این نکته تأکید دارم که ما در حوزه راهبری و تعیین مصادیق اشکالاتی داریم. ای کاش صبر و حوصله بیشتری پیش از اتخاذ این تصمیم به خرج می‌دادیم و مطالعه جامعی در مورد نهادهای مختلف که می‌توانند در این مسیر یعنی تعالی امور قرآنی مؤثر باشند به انجام می‌رساندیم.
محمدزاده در پایان گفت: به هر حال این امر واگذار شده است و باید آن را بپذیریم و در این مجال باید آن را به عنوان یک فرصت سه‌ساله به سازمان تبلیغات اسلامی تلقی کنیم تا در نهایت نتیجه‌گیری شود که آیا این امر یعنی واگذاری به درستی صورت گرفته است یا خیر؟ از حجت‌الاسلام قمی هم انتظار داریم تا به فکر مدل‌سازی حکمرانی شبکه‌ای در راهبری امور محوله قرآنی در حوزه جدید تحت مسئولیتشان باشند.
مهدی شکری، کارشناس امور قرآنی، در ادامه نشست «واگذاری شورای توسعه فرهنگ قرآنی؛ فرصت‌ها و چالش‌ها» با اشاره به یکی از مهمترین دستاوردهای این شورا یعنی تدوین اسناد، گفت: البته مصوبات برای تغییر و تحول و اجرایی شدن این اسناد به درستی صورت نگرفت که این امر یکی از چالش‌های جدی این شورا محسوب می‌شود.
تدوین دیرهنگام اسناد؛ آسیب جدی شورای توسعه فرهنگ قرآنی
وی به تدوین دیرهنگام اسناد نیز اشاره کرد و گفت: براساس منشور توسعه حداکثر زمان برای تدوین و تصویب اسناد برای ارجاع به هیئت دولت، دو سال فرض شده بود که گاه زمانی پنج‌ساله را به خود اختصاص می‌داد که این شامل مرور زمان شدن، گاه پیگیری جدی برای اجرایی شدن اسناد را دچار چالش جدی می‌کرد که به جرئت می‌توان گفت یکی از دلایلی که امروز از آن به افول شورای توسعه فرهنگ قرآنی یاد می‌شود، همین مطلب است.
شکری با تأیید صحبت‌های بحرالعلوم در این نشست که سازمان تبلیغات اسلامی معلوم نیست چه چیزی را با چه وضعیتی از نقطه نظر جایگاه کیفی تحویل گرفته است، گفت: تحویل گرفتن شورای توسعه فرهنگ قرآنی بیشتر از اینکه برای سازمان تبلیغات اسلامی یک فرصت محسوب شود، یک تهدید است، چرا که به ویژه دیرهنگام تصویب شدن اسناد برای عملیاتی شدن اقدامات این شورا فرصت‌سوزی بود که طی این مدت شاهد آن بودیم و حال در این دوران گذار باید سازمان تبلیغات به فکر بازنگری برخی اقدامات این شورا در طی سالیان گذشته باشد.
وی تصریح کرد: با این حال در این مقطع کنونی نیاز به یک هم‌افزایی دلسوزانه و مؤمنانه داریم تا مجموعه‌های قرآنی و زیرمجموعه‌های شورای توسعه فرهنگ قرآنی در راستای برون‌رفت این شورا از مسیری که در آن قرار گرفته است تلاش کنند؛ قبول دارم که سازمان تبلیغات اسلامی طی سالیان گذشته دارای افت و خیزهای زیادی بوده است اما به نظر می‌رسد ویژگی‌هایی دارد که بتوان امیدوار بود استقرار شورای توسعه فرهنگ قرآنی در ساختار آن حرکت و فعلی درست و قاعده‌مند باشد.
تمکین به قانون از جمله نکات مثبت سازمان تبلیغات اسلامی است
شکری در تشریح مطلبی که به آن اشاره کرد، افزود: یکی از دلایل این امر قانونمند بودن سازمان تبلیغات اسلامی است که در مقاطع گوناگون این امر به اثبات رسیده است که نمونه بارز آن طرح جامع قرآنی کشور بود که وقتی راه به جایی نبرد طبق قانون آن را تحویل داد یا مسابقات تسنیم که مسئول اجرای آن بود و در مقابل ادله قانونی از تداوم آن نیز صرف نظر کرد که همه اینها نشان از آن دارد که سازمان تبلیغات اسلامی، حداقل از این نظر که تمکین به قانون دارد، اهلیت برای پذیرش شورای توسعه فرهنگ قرآنی دارد.
وی دوره سه‌ساله‌ای که شورا به سازمان تبلیغات اسلامی محول شده است را با مشکلاتی روبرو دید و گفت: باید جنبه‌های منفی را در نظر نگرفت و ضعف‌ها و قوت‌ها را با این شرط که به یک هم‌فکری و هم‌افزایی برای هموار شدن راه آینده منجر شود، مطرح و مورد مداقه قرار داد.
میثم معافی دیگر فعال در امور قرآنی در این نشست با اشاره به جایگاه رئیس سازمان تبلیغات اسلامی در رأس شورای توسعه فرهنگ قرآنی گفت: این اتفاق واقعاً جای تشکر دارد و در فضای فعلی این اتفاق باید آن را از نگاهی، مشیت جاری الهی دانست که موجب شود کار قرآنی کشور رشد کند.
شورای توسعه در فضایی عاطفی مدیریت شود
وی ادامه داد: علیرغم همه نقدها و حرف و حدیث‌هایی که دوستان مطرح کردند ولی در ایران بیش از هر چیز بروز عواطف است که کارساز است و سازمان تبلیغات اسلامی هم با حفظ شأن دستگاه‌ها و با تعامل رؤسای کمیسیون ها در فضای عاطفی باید تعاملات و ارتباطات خود را به حد قابل قبولی برسانند.
معافی در پایان با اشاره به اینکه در طول این سالها رایزنی و ارتباط میان اعضای شورا به حداقل خود رسیده و با وجود همه امکانات نظارتی درخور صورت نمی گرفت، گفت: باید اذعان کرد که نخستین جلسه شوای توسعه فرهنگ قرآنی می‌تواند بسیار باشکوه برگزار شود و برای ما تداعی‌بخش جلسه‌ای باشد که در 28 مهر سال 88 با حضور مسئولان برگزار شد.
گزارش از امیرسجاد دبیریان
انتهای پیام
The post وضعیت امروز شورای توسعه فرهنگ قرآنی و مأموریت مهم سازمان تبلیغات Originally appeared on iqna.ir