طب ایرانی در سال‌های اخیر توجه بسیاری از مردم و مسئولان بهداشت و درمان کشور را به خود معطوف کرده است. شاهد این موضوع افزایش قابل توجه تعداد عطاری‌ها و افرادی که خود را پزشک سنتی معرفی می‌کنند و از سوی دیگر واکنش‌های مثبت و منفی مسئولان بهداشت و درمان به درمان‌های مطرح در این طب است.

اقبال مردم به این افراد نیز به شدت افزایش یافته ولی متأسفانه در این میان تعدادی از افراد با سوءاستفاده از مشکلات و بیماری‌های مردم با مطرح کردن ادعاهای غیر علمی به کلاهبرداری از مردم اقدام می‌کنند.

ایکنا، برای آشنایی هر چه بیشتر مردم با حقایق مربوط به طب ایرانی سلسله‌درس‌گفتارهای «زندگی سالم به روایت طب ایرانی» را با تدریس حسین رضایی‌زاده، دکتری تخصصی طب سنتی ایران و معاون توسعه سلامت طب ایرانی وزارت بهداشت انجام داده است.

بخش اول و دوم این گفت‌وگوها با توجه به حضور گسترده مردم ایران در راهپیمایی اربعین به توصیه‌های طب ایرانی برای زائران اربعین اختصاص یافت و در بخش‌های بعدی موضوعات تخصصی مربوط به طب ایرانی مطرح می‌شود.

در قسمت دهم این مجموعه از شش اصل ضروری حفظ و ارتقای سلامتی در طب ایرانی موضوع خواب مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است که این بخش را با هم می‌بینیم و می‌خوانیم.

یکی دیگر از اصول حفظ سلامتی در طب ایرانی بحث خواب و بیداری است. همه ما برای رفع خستگی‌های روزمره جسمی و فکری نیاز به خواب داریم. اما خواب خوب چه نوع خوابی است؟

اگر صبح کسل نیستید، خسته و کوفته نیستید، خودتان بیدار می‌شوید و خوشحال هستید که بیدار شده‌اید و با خودتان می‌گویید خدا را شکر که بیدار شده‌ام، زنده‌ام و می‌خواهم یک روز نو را تجربه کنم یعنی شب را خوب خوابیده‌اید. اما اگر صبح به زور چشمانتان باز شد، زنگ ساعت چند بار به صدا درآمد و با خودتان گفتید که باز دوباره صبح شد و خستگی من هنوز در نرفته است و هنوز خسته هستم به این معنی است که شب را خوب نخوابیده‌اید، بازسازی نشده‌اید، خستگی‌های فکری و جسمی از شما دور نشده است و در طول روز دوباره مقدار زیادی کار و خستگی به روح و جسم شما اضافه خواهد شد و همچنین اگر صبح که بیدار می‌شوید تا چند ساعت کسی جرئت ندارد با شما شوخی کند و پاسخ سؤال‌های اطرافیانتان را درست نمی‌دهید، یعنی شب را خوب نخوابیده‌اید، دیر یا بد خوابیده‌اید.

پس تدبیر خواب که یکی از سه اصل شاهراه تندرستی مورد نظر ابن سینا هم هست، بسیار مهم است.

اما چطور می‌توانیم خوب بخوابیم. اولین راه این است که بین وعده غذایی شام و خوابمان مدت زمان کافی بین دو تا چهار ساعت زمان وجود داشته باشد. اگر ما می‌خوریم و به رختخواب می‌رویم یعنی بخش عمده‌ای از گوارش ما در حین خواب فعال است و طبیعی است که خواب‌های آشفته ببینیم، احساس خستگی و کوفتگی بکنیم، آب دهانمان بر روی بالش بریزد، در خواب غلط بزنیم و صبح بعد از بیدار شدن احساس کنیم دست و پای ما ورم دارد.  

شام بسیار سنگین و غذای پختنی سنگین به دلیل سبک زندگی کنونی ما عملاً به وعده غذایی اصلی ما تبدیل شده است، چرا که صبح‌ها با عجله صبحانه می‌خوریم تا به موقع سر کار برسیم، ناهار را هم سر کار می‌خوریم. اما این سبک غذا خوردن اشتباه است و باید این وضع را مدیریت کنیم.

خیلی‌ها می‌گویند چرا در حال چاق شدن هستم؟ پاسخ این است که وقتی ما صبحانه را درست نمی‌خوریم، ناهار را هم به شکل کامل نمی‌خوریم، اما روز است و ما بیدار و در حال کار و زندگی هستیم، بدن ما به هر سختی که شده انرژی مورد نیاز را تأمین می‌کند تا شب؛ شب که شد ما باید خود را برای خواب آماده کنیم، اما وعده اصلی غذا را در شام می‌خوریم و به مقدار زیادی انرژی و کالری دریافت می‌کنیم و می‌خوابیم. در این حالت بدن با این موادی که وارد آن کرده‌ایم چه می‌کند؟ مسلماً همه را ذخیره می‌کند. پس این هم یکی از دلایل چاقی است که باید مراقب آن باشیم.

پس فاصله مناسب بین شام و خواب را رعایت کنیم و قبل از خواب فضای ذهنیمان را به سمت آرامش ببریم. اگر با تلفن همراه به تختخواب برویم ذهنمان انواع اخبار، اطلاعات و داده‌‌ها را دریافت می‌کند که خواب راحت را از ما می‌گیرد. همچنین اگر قبل از خواب فیلم‌هایی ببینیم که ذهنمان مشغول آن شود طبیعی است که نمی‌توانیم خواب خوبی داشته باشیم، چرا که مغز ما در خواب می‌خواهد همه این موارد را وارد فرایند‌هایی کند، بخشی را به حافظه بسپارد، برخی را فراموش کند و بقیه را مرتب کند و عملاً حین خوابیدن بخشی از این اطلاعات در حال مرور شدن است که مانع از خواب راحت می‌شود.

همچنین باید بخشی از انرژیمان را به گونه‌ای تنظیم کنیم که به خواب راحت ما کمک کند. برای برخی ورزش آخر شب خوب است و به داشتن خواب راحت کمک می‌کند. برای برخی شاید یک خواب‌آور ملایم طبیعی خوب باشد، مثل یک شام ساده از قبیل کاهو و سکنجبین، یا یک لیوان شیر گرم نیم‌چرب، یا دوغ شیرین با چربی متوسط یا کم چرب.

برای برخی چکاندن یک قطره روغن بادام شیرین در بینی می‌تواند کمک‌کننده باشد به خصوص آنهایی که مزاج خشک دارند و وقتی به رختخواب می‌روند کلنجار می‌روند تا خوابشان ببرد.

مناسب کردن دمای محیط یکی دیگر از تدابیر خواب خوب است. اگر تابستان است یک ملافه و اگر زمستان است یک پتو رویتان بیندازید. ناحیه سر، صورت و گردن نباید در محل وزش باد یا جریان نامحسوس هوا باشد. پس جهت رختخواب ما نباید طوری باشد که سرمان پایین پنجره باشد.

همچنین جهت سر ما نباید جایی باشد که هوای گرم یا سرد سیستم سرمایش یا گرمایش به ناحیه سر و صورت ما بخورد. برای برخی حتی شاید لازم باشد شب یک کلاه، عرق‌چین یا دستمال نازک روی سرشان بکشند. وقتی سر و صورت ما در معرض گردش هوا قرار گیرد دچار نزله(زکام) و ترشحات پشت حلقی می‌شویم و احساس سنگینی در ناحیه سر و صورت می‌کنیم و صبح که بیدار می‌شویم، احساس خستگی و کوفتگی داریم.

پس محل خواب، نور، دمای محیط، روانداز مناسب، حداقل دو ساعت فاصله بین شام و خواب و ذهن آرام قبل از خواب کمک می‌کند که صبح را شاداب، پر انرژی، سرحال، امیدوار و به دور از خستگی‌های فکری و جسمی شروع کنیم.

انتهای پیام